Spor Salonlarında Spor ve Beslenme Dengesi
Spor salonuna giderek güçlü ve güzel bir vücuda sahip olan sporcular, buldukları ideal vücuda sadece spor yaparak ulaşmazlar. Spor yapmak, sporcunun tüm hayatını etkilediği gibi tüm hayatı da sporu etkiler. Bunlardan en önemlisi beslenmedir. Çünkü spor yaparken ihtiyaç duyulan güç besinlerden gelir.
Yeterli besin alamayan sporcular güçsüz kalır ve gelişemez. Fazla besin alan sporcular ise vücudundaki yağ oranını arttırarak kaslarını kaybeder. Bu nedenle doğru bir beslenme programı ile spora devam etmek gerekmektedir.
Beslenme, spor yaparken ihtiyaç duyulan maddeleri vücuda almaktadır. Bu maddeler kısaca vitaminler ve mineraller olarak adlandırılır. Vitaminler ve mineraller insan vücudunda hayati önem taşıyan maddelerdir. Sporcuların vitamin ve mineraller bakımından yetersiz kalması, spor yaparken çok çabuk yorulması ve güçsüz düşmesi anlamına gelir.
Vitamin Nedir?
Vitaminler, vücudun metabolizma faaliyetleri için dışarıdan aldığı maddelerdir. Vücut vitaminleri kendisi üretemez ve besinler sayesinde dışarıdan alır. Üreme, bağışıklık sistemi vb. pek çok soruna yol açan vitamin eksikliği, aşırı boyuta geldiği zaman ölüme dahi yol açabilmektedir. Aynı şekilde gereğinden fazla vitamin alımının da zararları vardır.
Her vücudun vitamin ihtiyacı değişik orandadır. Sporcuların ise spor yapmayan insanlara göre ortalama 3 kat daha fazladır. Sporcular bu vitamin ihtiyacını tükettiği besinlerden karşılarlar. Vitamin depolamak için takviye almak her zaman gereken bir şey değildir. Düzenli, dengeli ve yeterli bir beslenme sayesinde vücudun ihtiyaç duyduğu vitamin karşılanabilir.
Vitaminler Hangi Besinlerde Bulunur?
- A vitamini: Havuç, ıspanak, yumurta sarısı, ciğer, lahana ve peynirde bulunur.
- D vitamini: Güneş ışığı ve balıkta bulunur.
- E vitamini: Fındık, fıstık ve yeşil sebzelerde bulunur.
- K vitamini: K1 ve K2 olarak ayrılır. K1 sebzelerde, K2 probiyotiklerde bulunur.
- B1 vitamini: Sebze kökleri, maya, süt ve tahıllarda bulunur.
- B2 vitamini: Yer fıstığı, fındık, mercimek, enginar ve hayvansal ürünlerde bulunur.
- B3 vitamini: Havuç, patates, domates, karnabahar ve brokolide bulunur.
- B5 vitamini: Kuruyemiş, mısır, tahıllar, baklagiller ve ciğerde bulunur.
- B6 vitamini: Havuç, yulaf, pirinç, bezelye, muz, süt ve balıkta bulunur.
- B12 vitamini: Et, balık ve sütte bulunur.
- C vitamini: Ispanak, soğan, biber, maydanoz, greyfurt, portakal ve limonda bulunur.
- Folik Asit: Hayvansal ve bitkisel gıdalarda bulunur.
Mineral Nedir?
Mineraller, insan vücudu için oldukça önemli maddelerdir. Sporcular için ise güç kaynaklarından birisidir. Özellikle vücut geliştirme yapan sporcular için en gerekli maddelerdir mineraller. Fakat sporcular buna pek dikkat etmez.
Vücut geliştirme yapan sporcular çoğunlukla besinlerin kalorisine dikkat ederler. Kas gelişiminin etkili olması için kalori düzeyi yeterli olmalıdır. Fakat en az kalori kadar gerekli olan minerallere pek dikkat edilmiyor. Sporcular sadece güç sağlamak adına sadece kaloriyi düşünüyor. Mineraller ise enerji vermenin dışında kas dokusunu destekler ve kasın kalitesini arttırır. Aynı zamanda büyümeyi de hızlandırarak kas gelişimine katkıda bulunur.
Sporcular, vitamin ve mineralleri pek önemsemedikleri için daha yavaş gelişirler. Ara sıra vitamine ve mineral tabletleri kullanarak ihtiyaçlarını karşıladığını düşünen sporcular hataya düşmektedir. Vitamin ve minerallerin daha etkili olabilmesi için doğal yollarla alınması gerekir. Bu nedenle mümkün olduğunca takviyelerden uzak durup bu maddeleri besinlerden almak gerekir.
Sporcular İçin En Önemli 10 Mineral
1.Sodyum
Sodyum, vücut sıvılarını düzenleye bir mineraldir. Sodyum, vücudun tutacağı su miktarını belirleyerek vücuttaki suyu dengelemektedir. Ayrıca sinir iletişiminde ve kas kasılmasında rol oynayan sodyum, ağırlık çalışmalarında son derece gereklidir. Düzenli bir beslenme ile yeteri kadar sodyum alınabilir. Bir sporcunun günlük sodyum ihtiyacı ortalama 2300 miligramdır. Fakat müsabakalara çıkacak olan sporcuların tuz alımını arttırması gerekebilir.
2.Krom
Krom, insülinin yağları yönetmesini sağlayan mineraldir. Sporcular, diğer insanlara göre daha fazla kroma ihtiyaç duyar. Çünkü krom, insülin hassasiyetini arttırır. İnsülin hassasiyetinin yüksek olması, yağların vücutta depolanması yerine kaslarda enerji olarak kullanılmasını sağlar. Bu da daha fazla yağ yakımı ve daha fazla kas demektir. Sporcuların günlük krom ihtiyacı ortalama 200 mikrogramdır.
3.Çinko
Çinko, insan vücudunda büyüme hormonu oluşturan bir mineraldir. Vücut gelişimi için ise büyüme hormonu son derece önemlidir. Özellikle gelişim çağındaki çocuklar, bebekler ve hamile kadınlar için önemli olan çinko, büyüme hızını arttırma özelliğinden dolayı sporcular için de önemlidir. Sporcuların günlük çinko ihtiyacı ise 10 ile 15 miligram arasındadır.
4.Kalsiyum
Kalsiyum, insan vücudunda en çok bulunan minerallerden birisidir. Kas kasılmasına en çok etki eden mineral olan kalsiyum, kemikler için de önemlidir. Kas geliştirmek için yapılan çalışmalar kemiklere baskı yapar. Bu baskı zamanla kemikleri yıpratabilir. Kemik onarımı için ise ihtiyaç duyulan mineral kalsiyumdur. Sporcuların günlük kalsiyum ihtiyacı 1000 ile 1500 miligram arasındadır.
5.Magnezyum
Magnezyum, sporcular ve özellikle vücut geliştirme yapanlar için en önemli mineral sayılabilir. Magnezyum, vücutta enerji üretimi ve protein sentezi görevini yapıyor. Yapılan araştırmalar ise magnezyum oranı yükseltildiği zaman gelişimin daha hızlı ve etkili olduğunu göstermekte.
Sporcular, sürekli ter atarak vücuttaki magnezyumu da dışarı atmaktadır. Vücut geliştirme yapan sporcuların beslenme programında ise magnezyum bakımından zengin olan besinler pek bulunmaz. Bu nedenle vücuttaki yetersiz magnezyum, gelişimi yavaşlatıyor. Gıdalardan magnezyum sağlayamayan sporcuların ise magnezyum takviyesi kullanması son derece gereklidir. Magnezyum bakımından günlük ihtiyaç ortalama 500 miligramdır.
6.Demir
Demir, vücuttaki oksijen transferini gerçekleştiren mineraldir. Sporcular farkında olmasa da oksijen, kas gelişimini direkt olarak etkiler. Çünkü kas geliştirme çalışmalarında sporculara dayanıklılık lazımdır. Bu dayanıklılık ise vücudun aerobik sistemine bağlıdır. Aerobik sistemin çalışması da oksijenle mümkündür.
Sporcular birden fazla set yaptıkları zaman dayanıklılıkları azalabilir. Kasların dinlenmesi ve bir sonraki sete hazır olması için ise kaslara oksijen gitmesi gerekir. Bu işlemi de demir gerçekleştirir.
Demir minerali kadın sporcular için çok daha önemlidir. Adet dönemine giren kadınlar, fazlasıyla demir kaybı yaşar. Bu demir kaybını karşılamak zorundadırlar. Yeterli demir almayan kadın sporcularda çok riskli hastalıklar ortaya çıkabilir. İnsan vücudunun demir ihtiyacı günlük 15 miligram kadardır.
7.Fosfor
Fosfor, spor yaparken çalışan egzersiz mekanizmasının en çok ihtiyaç duyduğu minerallerden birisidir. Çünkü fosfor, ATP (adenin trifosfat) adı verilen enerji üretici moleküllerin ve kreatinin parçasıdır.
Fosfor aynı zamanda kalsiyumla birlikte çalışır. Bu nedenle vücuttaki fosfor ile kalsiyum değeri eşit olmalıdır. Bu eşitliğin bozulması çeşitli problemlere yol açabilir. Fosfor ve kalsiyumun eşit miktarda alınıp dengenin korunması gerekmektedir. Günlük fosfor ihtiyacı, kalsiyum gibi 1000 ile 1500 miligram arasıdır.
8.Bakır
Bakır, oksijen taşıma görevini yapması ile bilinen bir mineraldir. Bakırın genellikle tek görevinin bu olduğu sanılır ve pek önemsenmez. Oksijen dolaşımı sporcular için son derece önemlidir elbette. Fakat bakırın çok daha önemli bir özelliği vardır.
Bakır, kan akışını arttırır. Bakır, yoğun egzersiz programlarında kan akışını arttırdığı için vücut geliştirme yapanlar için en önemli minerallerden birisidir. Sporcuların günlük bakır alımı yaklaşık 1500 mikrogram olmalıdır.
9.Vanadyum
Vanadyum, normal şartlarda insan vücudunda bulunmayan bir mineraldir. Vanadyumun bir formu olan vanadyl sülfat ise deniz canlılarında bulunan bir mineraldir. İnsanlarda bulunan demir mineralinin yaptığı görevi, bazı deniz canlıları için yapan mineraldir. Demir, insan vücudunda kanla ilgilenir ve kana kırmızı rengini verir. Vanadyl sülfat ise deniz anasının kanının yeşil olmasına sebep olan mineraldir.
Üst düzey vücut geliştirmecilerin kullandığı bir mineral takviyesi olan vanadyl sülfat, ilk olarak hayvanlarda bir test için kullanılmış ve kasları geliştirdiği görülmüştür. İnsanlarda da aynı etkiyi yaratan bu mineral, vücut geliştirmek isteyenlere yardımcı olacaktır. Günlük olarak 10 miligramlık bir alım yeterlidir.
10.Potasyum
Potasyum, kas hücrelerinde bulunan bir mineraldir. Vücuttaki su dengesini düzenleme görevi yapan potasyum, sodyum ile birlikte çalışmaktadır. Potasyum ve sodyum arasındaki dengesizlik ise sıvı kaybına, bitkinliğe ve kas kramplarına yol açabilir.
Potasyum, sinirler üzerindeki elektrik akımına da etki ederek kas kasılmasını sağlar. Potasyum, normal bir beslenme ile yeteri kadar alınabilir. Fakat sporcular bu duruma dikkat etmelidir ve potasyumun yetersiz olduğu durumlarda beslenme programını desteklemelidir. Sporcuların günlük potasyum ihtiyacı 5000 miligramdır.
